Atlas Wina – Polska

Choć nasze winiarstwo rozwija się i wzbudza spore zainteresowanie, to ciągle niewiele osób zdaje sobie sprawę z tego, że w historii kraju nad Wisłą nie jest to jego debiut – że winiarskie tradycje mamy wielowiekowe.

Zaczęło się od chrztu Polski. Winorośl przybyła do nas wraz z głoszącymi Dobrą Nowinę zakonnikami. Liturgia miała swoje wymogi – do jej sprawowania potrzebne było wino…

Nowy rozdział polskiego winiarstwa zaczyna się z początkiem XXI wieku. W nowych realiach politycznych, gospodarczych, kulturowych uprawa winorośli i produkcja wina mają szansę na powrót do świetności.

Korzystne zmiany wspiera klimat. Współcześni badacze – wbrew obiegowej opinii – twierdzą, że sprzyjający uprawie winorośli pas na półkuli północnej rozciąga się między 32 a 52 równoleżnikiem. Polska zaś zlokalizowana jest między 49°00’N a 54°50’N. Łatwo zauważyć, że spora część naszego kraju leży we właściwym miejscu.

To właśnie stąd pochodzą archeologiczne znaleziska z jednymi z najstarszych śladów wina w Polsce. Świadczą o tym, że już w X wieku uprawiano na wzgórzu wawelskim winnicę.

Zasadnicze zmiany przyniosły czasy współczesne, wiek XXI. Stopniowo rosnąca konsumpcja wina, zainteresowanie nim, pierwsze próby z winnicami, ocieplenie klimatu, pomału rozbudziły zainteresowanie możliwościami produkcji. Szanse są realne. Małopolska to mocno zróżnicowany krajobraz siedlisk i mikroklimatów, wydawało się, że w odpowiednich, nasłonecznionych i ciepłych miejscach uprawa jest możliwa.

Ten region jest w Atlasie wyjątkiem: jego granic nie wyznaczyły współczesne winnice, ale historia. Symboliczny punkt na tej mapie to zamek w Janowcu. Jego skarpę porastały kiedyś winnice, dziś jest on siedzibą winiarskiego stowarzyszenia, a na jego dziedzińcu co rok odbywa się święto wina.

Pełen zabytków, malowniczy przełom Wisły z miastami takimi jak Kazimierz Dolny, Janowiec, Puławy czy Nałęczów oferuje po obu stronach rzeki (przeprawy promowe!) liczne atrakcje, w tym oczywiście możliwość odwiedzenia winnic.

Region ten mocno wpłynął na odrodzenie się współczesnego polskiego winiarstwa. Odrodzenie to miało formę małej rewolucji zapoczątkowanej przez jednego człowieka.

Podkarpacie leży w strefie klimatu umiarkowanego, na styku wpływów klimatu morskiego Europy północno-zachodniej i kontynentalnego klimatu wschodnioeuropejskiego. Ponieważ przeważa tu jednak ten drugi, chłodniejszy, bardzo istotna jest właściwa, efektywna i bezpieczna lokalizacja winnicy, nie narażająca jej na wilgoć czy zastoiska mrozowe.

Obecnie na Podkarpaciu znajdziemy grubo ponad setkę winnic, ale urzędowo zarejestrowanych jest tylko 33.

Zielona Góra. Trudno o lepszy przykład miejsca, w którym splatają się wielka historia i wino. Przesuwały się tu granice państw, przetaczały wojny, pojawiali się osadnicy z różnych krajów. Jedna rzecz pozostawała niezmienna – winnice.

Winnicom i winiarzom sprzyja tutejszy, umiarkowanie ciepły klimat. Zielona Góra leży na wysokości 139 m n.p.m. Okres wegetacyjny jest tu dłuższy niż w innych regionach. Obszar Zielonej Góry cechują znaczące opady deszczu, nawet podczas najsuchszych miesięcy.

Przy tak sprzyjających warunkach winiarstwo może się rozwijać. Winnic sukcesywnie przybywa, w woj. lubuskim jest ich prawie 104 ha – to największy obszar spośród wszystkich województw w Polsce.

Korzystne położenie i klimat dla uprawy winorośli (w tym zupełnie wyjątkowe Wzgórza Trzebnickie), urozmaicony krajobraz, mnóstwo zabytków i bogata historia. To wszystko czyni z Dolnego Śląska region wart poznania. Tym bardziej, że w ostatnich latach w tutejszym winiarstwie naprawdę dużo się dzieje.

Winnice dolnośląskie są rozrzucone, ulokowane w różnych częściach regionu, choć pewne zagęszczenie da się zauważyć na północ i południe od Wrocławia.

Można rzec, że podział regionu Świętokrzyskiego jest podobny jak kilkaset lat temu – tworzy go Sandomierz (w obrębie miasta mieści się np. klasztorna Winnica św. Jakuba) i jego okolice oraz reszta województwa. Ożywienie nastąpiło na początku XXI wieku. Powstało wtedy kilka rzutkich winiarni, co uruchomiło zainteresowanie winem w regionie. Z czasem ich aktywność rosła, przybywało też nowych miejsc.

Urok Sandomierza i liczne atrakcje powodują, że Sandomierszczyzna jest atrakcyjnym celem dla enoturystów. Idąc naprzeciw rosnącemu szybko zainteresowaniu, w 2014 roku utworzono Sandomierski Szlak Winiarski. Winnice doń należące to przedsięwzięcia zarejestrowane, mające własne wino i przyjmujące turystów.

Winnice są już w każdym województwie. Inwestorzy świadomie wybierają dobre siedliska, największego rozwoju można więc spodziewać się w sprawdzonych, południowych i zachodnich regionach. Widać jednak, że i w mniej reprezentatywnych dla wina stronach upraw przybywa.